Man overboord

“Greetje, roep Mayday over de radio!” commandeert Niels. De andere twee crewleden krijgen de opdracht om de zeilen te trimmen en de “man overboord” in de gaten te houden. Niels vervolgt de manoeuvre zoals we deze week vaker geoefend hebben. Het slachtoffer betreft slechts een fender, die om beurtelings overboord wordt gegooid. De truc is dan om zo snel mogelijk bij het slachtoffer te geraken en deze veilig terug aan boord te krijgen. Geen makkelijke oefening, zeker niet als het getoetst wordt met zogenaamd motorfalen. En dit is slechts één praktijkvoorbeeld. De week ervoor zijn we zowat verdronken in een hoeveelheid theorie, handelingen en nautische termen, waar we het bestaan amper van wisten.

Back to school
Op slechts een uur varen van Nidri ligt Sivota, een populaire baai met Griekse tavernes, souvenirwinkeltjes en ergens tussen de olijfbomen verscholen een zeilschool. George, onze instructeur voor de komende twee weken, wijst ons een plek aan de steiger waar ook zijn lesboten aan liggen. “Gewoon je anker zover mogelijk laten vallen en achteruit invaren” zegt hij alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Gelukkig hebben we dit de afgelopen maand geoefend!

Licht gespannen sta ik achter het roer om aan de manoeuvre te beginnen, die we dus nog nooit met Black Moon zelf hebben gedaan. Het voelt een beetje als voor-skiën, waarbij de ski-instructeur je op niveau beoordeeld en je ofwel in het klasje van gevorderde ofwel in die van de kneusjes wordt ingedeeld. We komen maar gelijk met een plan b: vanuit de bijboot duwt Niels Black Moon de goede richting in, zodat we alsnog de 50 meter kaarsrecht naar achteren varen. “Tja, langkiel” lach ik, zodra George de lijnen van me aanneemt.

Black Moon aan de steiger tussen de lesboten en uitzicht vanuit het klaslokaal bij ionianmode.com

“De opleiding Yachtmaster Offshore is voor gevorderden” begint George. “Veel van de kennis in dit boek zou je dus al machtig moeten zijn”. Ik blader snel door het boek. Slik. Na een voorstelrondje komen we te weten dat de andere drie deelnemers wel braaf de Day Skipper en/of Coastal Skipper hebben gevolgd. “Ik heb volwassen mannen zien huilen tijdens deze cursus” besluit George zijn introductie voordat hij de eerste les start. “Waar zijn we aan begonnen…?”

De theorieweek
Na dag 1 hebben we vooral geleerd dat we héél véél nog niet wisten. Tijdens de opvolgende dagen groeit ons respect voor de oude zeerotten die de wereld op de ouderwetse manier hebben gerond. Op dag 2 leren we namelijk zelf om op traditionele wijze op kaarten te navigeren. En iedere keer als we denken het trucje door te hebben, wordt het niveau verhoogd, waardoor we weer de mist in gaan. Dezelfde avond nog vliegt ons huiswerk door de boot en zijn we allebei voornemens om er de brui aan te geven. Wanneer de wekker standaard om 6.30 uur gaat, slepen we elkaar toch maar weer naar het klaslokaal. Op dag 3 komt het berekenen van getijden erbij en nog voor de lunch staat het water tot aan mijn lippen. En op dag 4 houd ik het zelfs in het klaslokaal niet meer droog. De anderen kunnen het nog redelijk volgen, waarop het tempo wordt aangepast. Op de ochtend van dag 5 word ik in paniek wakker en biecht aan George op dat ik het écht niet meer kan volgen.

Kaartwerk met o.a. Course to Steer, Estimated Position, Variation, Deviation, Leeway, Chart Datum, Highest Astro Tide, Spring- and Neap Curves, Computation of Rates, Secondary Port

Hij stelt me gerust met een uurtje bijles en vervolgens weer ongerust met de volgende waarschuwing: “Je moet dit echt onder de knie krijgen, want jij bent straks verantwoordelijk voor zowel een schip, crew als passagiers. Bovendien wordt dit alles ook tijdens het praktijkexamen getoetst, en al zeilend zit je nog minder comfortabel dan nu. Lees: schommelschip, kleine kaartentafel, nat, koud, vermoeid, tussendoor zeilhandelingen uitvoeren, en wie weet wat voor verrassingen nog meer…

Steiger tijgeren
Zover is het dus nog niet, maar er is ook niet heel veel tijd. De week vooraf moeten we een theorie-examen afleggen en een presentatie aan onze praktijkexaminator Nik voorbereiden. Tussendoor volgen we allebei een First AID training en moet ik nog op voor mijn VHF Radio examen. Het lijkt het leger wel. We hoeven ons nog net niet tussendoor op te drukken en over de steiger te tijgeren. Zonder gein, we hebben het volledig onderschat. Want al deze onderdelen, plus minimaal 2.500 aan zeemijlen, zijn vereisten voor de RYA Yachtmaster Offshore. Wij dachten dat we dus wel goed zaten met onze 25.000 zeemijlen en evenveel levenslessen…

Radio examen, Mayday oproep oefenen en CPR op een Griekse Annie 

Ouderwets blokken dus en er het beste van maken. We gaan twee weken offline. Studieboeken liggen verspreid door de boot; van bed tot en met toilet. Onze gespreksonderwerpen worden beperkt tot nautische termen zoals Course to Steer, Angle of Vanishing Stability, Rules of the Road, Constrained by Draught, etc. Ontbijten en wandelen worden benut door elkaar te overhoren over navigatielichten en veiligheidsbriefings te pitchen. Zo rijgen we negen dagen van 14 uur aaneen, komen amper toe aan een gezonde maaltijd aan boord noch een warme douche aan de wal. Inmiddels begint het ook in Griekenland herfstig te worden.

De praktijkweek
“Greetje, jouw beurt om de MOB uit te voeren” roept de examinator naar binnen. Ik laat de kaartentafel voor wat het is, die berekeningen moeten maar even wachten. Net op het moment dat mijn handen om het stuurwiel klemmen, wordt de fender al overboord gegooid en zakt de zon achter de berg. Vannacht had ik wel tig keer de commando’s gerepeteerd: “Persoon A: Meld Mayday!”, “Persoon B: Blijf naar het slachtoffer wijzen!”, “Persoon C: Haal het voorzeil in!”. Welke handelingen moet ik zelf ook alweer doen? Oh ja, motor starten en van de wind wegdraaien tot het slachtoffer recht achter de boot is, dan overstag, terug aan de wind zeilen, en op het juiste moment het grootzeil laten lozen. Tot zover de theorie. Als ik achterom kijk is de witte fender door de glinstering op het water nog nauwelijks zichtbaar en besluit al overstag te gaan. Eigenlijk te vroeg, de fender is dichtbij, we gaan nog te snel. “Lozen, lozen, lozen!!” commandeer ik. We liggen nét op tijd stil.

Om de beurt aan het roer om o.a. MOB te oefenen

Schatzoeken
De nacht valt en daarmee dient de volgende opdracht zich aan: ouderwets met handkompas navigeren d.m.v. diverse peilingen op land te nemen. Lees: minuscule lichtjes van oude vuurtorens of bakens waar je niet zeker van bent of ze het überhaupt nog doen. Want wie gebruikt dit nog? Geen slimme vraag om te stellen. Gewoon doen. Het doel is om exact op een bepaalde coördinaat uit te komen. Soort van schatzoeken, maar dan voor gevorderden. Gelukkig kennen we het gebied al een beetje en werkt dat stiekem in ons voordeel. Met thermokleding aan varen we terug richting de thuishaven!

Onderweg krijgen de mannen om de beurt nog een kaartwerk opdracht. Ik zet een kop thee, zodat ik kan afluisteren waar de opdracht over gaat. Weer rekenwerk. Als ik nu ook nog zo’n test krijg – zo neem ik mezelf voor – meld ik me vrijwillig als MOB aan – zonder reddingsvest! De lichtjes van de thuisbaai komen in zicht. ETA: 10 minuten. Ik geef wat extra gas bij…

“Greetje, jouw beurt!” Zucht. Te weinig tijd, mag het de volgende ochtend afmaken. Wanneer ik het na het ontbijt presenteer, krijg ik warempel nog een opdracht, zo eentje waarvan ik de laatste dag op tilt sloeg: getijden berekenen met brughoogtes en ondieptes in een ‘Secondary Port’. Wat een perfecte start van de dag. Terwijl de mannen na een paar minuten al klaar zijn met hun presentatie, mogen ze uitvaren om buiten te spelen. De examinator kijkt niet eens of het hen lukt om de fender al zeilend terug aan boord te krijgen. Maar zodra het mijn beurt is, staat hij op de voorste rij.

Tijdens het varen binnen kaartwerk uitvoeren

Speed quiz
Op de terugweg krijgen we allemaal nog een speed quiz: lichten, vlaggen en signalen, voorrangsregels, hoge- en lagedruk systemen, meteorologische termen, windeffecten, veiligheidsmiddelen, te veel om op te noemen. En kennelijk te veel om te onthouden, want ik scoor matig. Gevolg: bij aankomst nóg drie navigatie- en rekenopdrachten. Stuur mij maar terug naar de Rode Zee.

De mannen zijn met vlag en wimpel geslaagd, er vloeit bier. Niels wacht thuis aan boord op me en appt me stiekem nog wat tips. Ik probeer rustig te blijven, want ook dat is onderdeel van de test – presteren onder druk – maar van binnen kook ik. Kan niet meer helder nadenken. Ben ik gelijkwaardig behandeld? Persoonlijk vind ik van niet. Mijn kennismaking met Nik begon namelijk al niet lekker toen hij me vroeg of Niels en ik samen op boten willen werken, hij als schipper en ik als gastvrouw… In gedachten hoorde ik krekels op de achtergrond tjirpen. Vanaf dat moment wist ik dus: ik moet me harder bewijzen dan de anderen.

Over de praktijk maakte ik me minder zorgen. Het zijn momentopnamen, waarin je fouten mag maken. Het gaat er dan vooral om hoe je vervolgens handelt. Dat komt met ervaring. Maar de theorie is gewoonweg harde kennis. En is die bij mij helemaal op peil? Nee, ik had gewoonweg meer studietijd nodig. Wellicht was het de anderen ook overkomen als zij net zoveel onder druk stonden als ik, maar het heeft geen nut om de verongelijkte kaart te trekken.

De diploma’s tot zover!

De uitslag
“Helaas, een aantal cruciale onderdelen zijn onvoldoende” begint Nik. “Zo kun je niet op de Noordzee navigeren mocht je ooit terug naar Nederland willen zeilen” grapt hij. Vraagteken?! “Maar je praktijk was zeer goed, dus je bent geslaagd… onder voorbehoud… dat je die theorie onderdelen polijst. Ik ben hier over 3 weken weer, dan ronden we het af”.

Huilend val ik Niels om de hals. Frustratie, vermoeidheid, verdriet, boosheid, alles komt eruit. Ook trots dat we in korte tijd zó ver zijn gekomen. Dat hij het gewoon in één keer heeft gehaald is superknap. En ook tranen van blijdschap voor mezelf, want ik krijg nu de extra studietijd waar ik vanaf dag 1 al naar verlangde. Er is dus geen man overboord.